Thomas Edison, ilk pratik akkor ampul ve fonograf gibi icatlarla anılıyor. İcatları için 1000’den fazla patent aldı.

Thomas Edison Kimdir?

Thomas Edison, Amerika’nın önde gelen girişimcilerinden biri olarak kabul edilen bir mucitti. Edison’un ticari olarak ilk girişimi uygulanabilir akkor ampuldü. Bu başta olmak üzere bir çok büyük teknolojinin mucidi olarak çalışmaya başladı. Bugün Sanayi Devrimi sırasında Amerika ekonomisinin inşasına yardım ettiği için takdir ediliyor.

Önceki Hayatı ve Eğitimi

Edison, 11 Şubat 1847’de Milano, Ohio’da doğdu. Samuel ve Nancy Edison’un yedi çocuğundan en küçüğüydü. Babası Kanada’dan sürgün edilmiş bir siyasi aktivistken, annesi başarılı bir okul öğretmeniydi ve Edison’un ilk yaşamında büyük bir etki yarattı. Kızıl ateşinin yanı sıra kulak enfeksiyonları yaşayan Edison, bunun sonucu olarak çocukken her iki kulakta işitme güçlüğü ile karşılaştı ve bu hadiseler onu neredeyse sağır bıraktı.

Edison daha sonra, hikayenin varyasyonlarıyla, kulaklarının yaralandığı bir tren olayı nedeniyle işitme duyusunu kaybettiğini yeniden anlatacaktı. Ancak diğerleri, işitme kaybının tek nedeni olarak bunu gösterdi.

1854’te Edison’un ailesi Port Huron, Michigan’a taşındı ve toplam 12 hafta devlet okuluna gitti. Dikkat dağıtmaya meyilli hiperaktif bir çocuk olarak, öğretmeni tarafından “zor” olarak kabul edildi.

Annesi onu okuldan aldı ve evde öğretti. 11 yaşındayken, çok çeşitli konularda kitap okuyarak bilgiye karşı doyumsuz bir iştah gösterdi. Bu bilgi deryası içinde Edison, hayatı boyunca kendisine hizmet edecek kendi kendine eğitim ve bağımsız öğrenmesini sağlayacak için bir süreç geliştirdi. 12 yaşına geldiğinde, demiryolu hattında yolculara okumaları için gazete satmaya başladı. Her gün istasyon ofisine tertiplenen haber bültenlerini takip eden Edison, Grand Trunk Herald adlı kendi gazetesini çıkardı.

Güncel makaleler yolcular tarafından alındı. Bu, bir ihtiyaç gördüğü ve fırsattan yararlandığı uzun bir girişimci dizisi haline gelecek ilk şeydi. Ayrıca vagonlardan birine bir kimya laboratuvarı kurarak, burada deneyler yapmaya başladı. Deneylerinden biri sırasında kimyasal bir yangın başladı ve araba alev aldı. Kondüktör içeri koştu ve Edison’un kafasının kenarına vurdu, muhtemelen işitme kaybının bir kısmı daha da ileriye taşıdı. Trenden atıldı ve güzergah boyunca çeşitli istasyonlarda gazetelerini satmak zorunda kaldı.

Telgrafçı Edison

Edison demiryolu için çalışırken, trajik bir olay genç adam için tesadüfi bir hal aldı. Edison küçük bir çocuğun hayatını kurtardı ve çocuğun babası ona ödül olarak telgraf makinesi çalıştırmasını öğretmeyi teklif etti.  15 yaşına geldiğinde telgraf operatörü olarak çalıştırılacak kadar şey öğrenmişti.

Sonraki beş yıl boyunca, Edison orta batı boyunca gezici bir telgrafçı olarak seyahat etti ve İç Savaş’a gidenler için telgrafçılık yaptı. Boş zamanlarında bolca bir şekilde okudu, telgraf teknolojisini inceledi ve denedi ve elektrik bilimine aşina oldu.

19 yaşındayken, Amerika’nın prestijli basın organlarından The Associated Press için çalışmaya başladı. Bunun için Louisville, Kentucky’ye taşındı. Gece vardiyası zamanının çoğunu kitap okuyarak ve deney yaparak geçirmesine izin verildi. Nesnel inceleme ve deneylerle bazı şeyleri kendine kanıtlayan sınırsız bir düşünme ve sorgulama tarzı geliştirdi. Başlangıçta, Edison telgraf işinde başarılı oldu, çünkü telgraf dili olan mors alfabesi ile yazıyordu, bu yüzden Edison’un kısmi sağırlığı bir handikap değildi. Aksine onun için biçilmiş bir iş gibiydi. Bununla birlikte, teknoloji ilerledikçe, alıcılar giderek daha fazla ses anahtarıyla donatıldı ve telgrafçıların tıklamaların sesiyle mesajı “okumalarını” sağladı. Bu, Edison’ı dezavantajlı bıraktı ve daha az çalışma fırsatına sahip oldu.

1868’de Edison, annesinin akıl hastalığına düştüğünü ve babasının işsiz olduğunu duyunca eve döndü. Aile neredeyse yoksuldu. Edison geleceğini kontrol etmesi ve gerçekten para kazanması gerektiğini fark etti. Bir arkadaşının önerisi üzerine Boston’a geldi ve Western Union Company’de işe başladı. O zamanlar Boston Amerika’nın bilim ve kültür merkeziydi ve Edison bundan zevk aldı. Boş zamanlarında, meclisteki oyları hızlı bir şekilde çetele etmek için bir elektronik oylama kaydedici tasarladı ve patentini aldı. Ancak Massachusetts milletvekilleri ilgilenmedi. Düşündüğü gibi olmadı, çoğu senatör oylar hızlı bir şekilde hesaplansın istemedi. Diğer senatörlerin fikirlerini değiştirmek için zaman olmadığını ileri sürerek bunu istemediler.

Thomas Edison’un Çocukları

1871’de Edison, ilk evliliğini işletmelerinden birinde çalışan 16 yaşındaki bir kız ile yaptı. 13 Yıl evli kaldılar, kendisi gibi mucit olan üç çocuğu Marion, Thomas ve William vardı. 1884’te karısı, şüpheli bir beyin rahatsızlığından henüz 29 yaşındayken hayata veda etti. İki sene sonra, 18 yaşında olan bir kızla daha evlendi.

Thomas Edison’un İcatları

1869’da, 22 yaşındayken Edison New York’a taşındı ve ilk icadı olan Universal Stock Printer adlı geliştirilmiş bir hisse senedi indikatörü geliştirdi ve bu da birkaç hisse senedi işlemini senkronize etti. Bu icadından etkilenen hisse senedi ve telgraf şirketi telif hakları için ona 40.000 dolar hak sahipliği bedeli ödediler. Bu kazanımları ile tam işi gücü bırakarak tamamen kendini icatlarına adadı ve telgrafçılığı da bıraktı.

1870’lerde Edison artık üst sınıf bir mucit kabul ediliyor ve toplum tarafından saygı duyuluyordu. Aynı yıl  New Jersey’de ilk laboratuvarını ve icatlarını ürettiği tesisini hayata geçirdi ve yanında işçi çalıştırmaya başladı. Serbest bir girişimci olan Edison, bir çok ortak iş yaptı ve icatları için en çok parayı veren kişiler için çalıştı. Çoğu zaman bu endüstri lideri olan Western Union Telegraph Company’ydi, ancak çoğu zaman Western Union’ın rakiplerinden biriydi.

Dörtlü Telgraf

Böyle bir durumda Edison, Western Union için aynı tel üzerinde iki farklı yönde iki sinyal iletebilen dörtlü telgrafı tasarladı, ancak demiryolu kralı Jay Gould, icadı Western Union’dan kaptı ve Edison’a 100.000 dolardan fazla nakit, tahvil ve hisse senedi ödedi ve yıllarca dava açtı.

1876 yıllına gelindiğinde işleri okadar büyümüştü ki genişleyen operasyonlarını New Jersey’deki bugünün tekno kenti sayılan Menlo Park’a taşıdı ve labaratuvarunı büyüterek kocaman bir araştırma tesisi kurdu. Bu yılın sonlarına doğru ise Western Union onu Alexander Graham Bell tarafından icat edilen telefonla boy ölçüşebilecek iletişim aracı geliştirmesi için fonladı. Ama Thomas bunu hiç bir zaman yapmadı.

Fonograf

Aralık 1877’de Edison ses kaydı için bir yöntem geliştirdi: fonograf. Cihazın en büyük artısı hafifliğiydi. İki iğnesi vardı ve bunlar kalay kaplıydı. Bir iğne okuma diğeri ise sesi iletmek içindi. Fonografın ağızlığına söylenen ilk sözleri, “Mary’nin küçük bir kuzusu vardı.” Başka bir on yıl boyunca ticari olarak uygulanabilir olmasa da, fonograf ona dünya çapında ün kazandırdı, özellikle de cihaz ABD Ordusu tarafından ilk Dünya Savaşı’nda kıtalar ötesi  askeri birliklerde müzik dinlemek için kullanıldığında herkes bundan haberdar oldu.

Ampul

Ampulü bulan ilk mucit Edison olmasa da, onu kullanıcılara ulaştırmaya vesile olan teknolojiyi bulan kendisiydi. Edison, İngiliz mucit Humphry Davy’nin 1800’lerin başındaki ilk erken elektrik ark lambasını icat etmesinin ardından ticari olarak pratik, verimli bir akkor ampulü mükemmelleştirmek için sürüldü.

Davy ampul icat ettikten sonra yıllar boyunca Warren de la Rue, Joseph Wilson Swan, Henry Woodward ve Mathew Evans gibi bilim adamları bu icadı daha iyi hale getirmek için çalışış olsalar da nafileydi kimse daha iyisini yapamamıştı.

Woodward ve Evans’ın patentini satın aldıktan ve tasarımında iyileştirmeler yaptıktan sonra, Edison’a 1879’da kendi geliştirilmiş ampulü için bir patent verildi. Yaygın kullanım için üretmeye ve pazarlamaya başladı. Ocak 1880’de Edison, elektriği elektriğe teslim edecek ve dünyanın şehirlerini aydınlatacak bir şirket geliştirmek için yola çıktı.

Aynı yıl Edison, yatırımcıya ait ilk elektrik şirketi olan Edison Illuminating Company’yi kurdu ve daha sonra General Electric oldu.

1881’de elektrik tesislerini şebekesi hazır olan şehirlere kurmak için tekno kentten ayrılmak zorunda kaldı. 1882’de bu elektrik üretim istasyonu, aşağı Manhattan civarındaki 50’den fazla müşteriye yaklaşık 110 volt gücünde elektrik iletmeye başladı.

Thomas Edison’un Buluşları ve İş Hayatı

1887’de Edison, New Jersey için daha büyük bir aydınlatma şirketi kurmayı amaçlayarak laboratuvarını 3-4 kat daha büyüttü. Zamanının çoğunu orada geçirdi, aydınlatma teknolojisi ve güç sistemlerinin gelişimini denetledi. Ayrıca fonografı mükemmelleştirdi ve sinema kamerasını ve alkalin pili geliştirdi.

Önümüzdeki birkaç on yıl boyunca Edison, mucit rolünü sanayici ve işletme müdürü olarak birine geçerken buldu. West Orange’daki laboratuvar, herhangi bir erkeğin tamamen idare edemeyeceği kadar büyük ve karmaşıktı ve Edison, yeni rolünde eskisi kadar başarılı olmadığını buldu. Bu sebeple üniversite tarafından alanında iyi eğitim almış bilim adamlarından oluşan bir kadro kurdu. Bir avuç asistanla samimi, yapılandırılmamış ortamlarda en iyi şekilde çalıştı ve akademik ve kurumsal operasyonlara olan küçümsemesi konusunda açık sözlü oldu. Edison’un ilk başarısızlığı buda değildi. 1890 yılında New Jersey’de kurduğu manyetik demir cevheri işleme merkezinde de bu hüsranı yaşadı. ama bu durumu lehine çevirmeyi başardı ve tesisi çimento üretimi için uygun hale getirerek başarılı bir yatırıma daha imza attı.

Sinema Sektöründeki İlk Filmi

23 Nisan 1896’da Edison, dünyanın ilk sinema gösterimini New York’taki Koster & Bial’s Music Hall’da gerçekleştirerek sinema filmi projelendiren ilk kişi oldu. Sinema filmlerine olan ilgisi yıllar önce W. K. L. Dickson adında bir ortağıyla gözetleme deliği izleme cihazı olan bir Kineskop geliştirmeye başladı. Edison’un film sektörüne en büyük katkısı pek uzakta değildi. Bunlardan ilki, 1903’te yayınlanan film olan Büyük Tren Soygunuydu.

Otomobil endüstrisi büyümeye başladığında Edison, elektrikli bir araca güç verebilecek uygun bir depolama aküsü geliştirmeye çalıştı. Benzinle çalışan motor sonunda galip gelse de Edison, 1912’de arkadaşı ve hayranı Henry Ford için Model T’deki kendi kendine marş motoru için bir batarya tasarladı. Sistem, otomobil endüstrisinde onlarca yıldır yaygın olarak kullanılmaktadır.

I. Dünya savaşı sırasında ABD hükümeti Edison’a mühim bir görev vererek onu askeri icatlar denetleme kurulu başkanlığına getirdi. Bu başkanlık sürecinde deniz altı savunma sistemleri üzerine bir çok geliştirmeye öncülük etti. Fakat şiddete yönelik ahlaki öfkesinden dolayı sadece savunma silahları üzerinde çalışacağını belirterek, daha sonra “Öldürmek için hiç silah icat etmediğim için gurur duyuyorum.” demiştir.

1920’lerin sonunda Edison 80’li yaşlarındaydı.O ve ikinci karısı Mina, zamanlarının bir kısmını Florida’daki Fort Myers’daki kışlık evlerinde geçirdiler; burada otomobil kralı Henry Ford ile olan dostluğu gelişti ve elektrikli trenlerden organik kauçuk için yerel bir maden aramaya kadar bir çok proje için çalıştılar.

Thomas Edison’un Aldığı Patentler

Yaşamı boyunca Edison 1.093 ABD patenti aldı ve başarısız olan veya terk edilen 500 ila 600 ek patent başvurusunda bulundu. Elektro grafik Oy Kayıt Cihazı için ilk patentini 13 Ekim 1868’de 21 yaşında gerçekleştirdi. Aldığı son patent nesneleri elektro kaplama işlemi sırasında tutmaya yarayan bir aparat oldu.

Thomas Edison ve Nikola Tesla

Bir süre Edison’un şirketi ile çalışan ve iyi eğitim alarak kendini geliştiren Nikola Tesla ile kendini birden bire büyük bir rekabet içinde buldu. İkilinin yolları 1885’te ayrıldı ve Edison’un tercih ettiği doğru akım elektriğinin kullanımınla ilgili daha sonra “Akımların Savaşı” olarak adlandırılan rekabette, Tesla’nın savunduğu alternatif enerji akımına karşı halka açık bir şekilde bir deney gerçekleştirilecekti. Tesla daha sonra bir Edison rakibi olan George Westinghouse ile ortaklığa girdi ve elektrik enerjisi konusunda büyük bir iş çekişmesine neden oldu.

Fil Öldürme

Edison’un insanları alternatif akım elektriğinin içerdiği tehlikelere inandırmak için kullandığı sıradışı ve merhametsiz yollardan, hayvanların yüksek voltajlı elektriğe maruz bırakıldığı halka açık gösterilerdi.

Bu gösterilerin en ünlüsünden biri, 1903’te New York’un Coney Adası’ndaki Topsy adlı bir sirk filinin elektrik çarpmasıydı.

Edison’un Ölümü

18 Ekim 1931’de 84 yaşındayken hayata gözlerini kapayan Edison’un ölüm sebebi diyabete bağlı organ yetmezliğiydi. Dünyanın dört bir yanındaki birçok topluluk ve şirket, ölümünü anmak için ışıklarını kıstı ya da kısa bir süre elektrik gücünü kapattı.

Edison’un Mirası

Sıfırdan başlayan bir kariyer ve Amerika halk kahramanı olarak son bulan zenginliklerle bir hayatı oldu. Sınır Tanımayan bir egoist, çalışanlar için zorba ve rakipler için acımasız olabilir. Bir icat ve tanıtım ustası olmasına rağmen hiç sosyal bir insan değildi. Fakat hayatı son bulduğunda Edison dünyanın en çok tanınan ve toplumun saygı duyduğu Amerikalılardan birisiydi. Amerika’nın ilk teknolojik devriminin ön saflarında yer almış ve modern elektrik dünyasına zemin hazırlamıştır.

Daha detaylı bilgi için wikipedia‘dan faydalanabilirsiniz.